Nét đẹp đình làng Bến Tre trong du lịch

Qua rồi thời “dưới sông sấu lội, trên rừng cọp um", Bến Tre từng là vùng đất “mở" đón nhiều thế hệ cư dân đến sinh sống, làng quê đã hình thành nên phố thị nhưng dấu ấn của thời khai khẩn vẫn còn đó và thể hiện rõ nhất qua đình làng. Đây là công trình kiến trúc nghệ thuật của cộng đồng dân cư, là nơi họp bàn để giải quyết các vấn đề nội bộ trong làng, diễn ra hội hè, sinh hoạt văn hóa – văn nghệ; nơi tiến hành các lễ nghi, thờ phụng Thành Hoàng, các vị Nhân thần, danh nhân lịch sử, “Tiền hiền khai khẩn, hậu hiền khai cơ", đa số sắc thần thờ trong đình đều được vua đóng ấn phong thần… Chính vì thế, đình làng mang tính cộng đồng và không thể thiếu trong đời sống tín ngưỡng của cư dân. Như nhà văn Sơn Nam đã từng nói “Có đình thì mới tạo được thế đứng, gắn bó vào cộng đồng dân tộc và càn khôn vũ trụ". Do đó, đình là một trong những sản phẩm du lịch tâm linh, văn hóa hấp dẫn, thể hiện nét đặt trưng của địa phương gắn với những câu chuyện hấp dẫn khi du khách có dịp đặt chân đến đây.

Hiện tại, toàn tỉnh Bến Tre có khoảng 207 đình thần, trong đó có 6 ngôi đình được công nhận là di tích cấp quốc gia gồm: Đình Bình Hòa (Giồng Trôm), Đình Tiên Thủy, Đình Tân Thạch (Châu Thành), Đình Phú Lễ (Ba Tri), Đình Long Phụng, Đình Long Thạnh (Bình Đại). Về kiến trúc, Đình ở Bến Tre đa số mang kiến trúc cổ truyền Nam Bộ, dựng theo hình chữ Nhất với cột kèo, đòn tay, mè rui bằng gỗ, mái lợp ngói âm dương, bên trên mái đình trang trí lưỡng long tranh trân châu, ngư hóa long vô cùng đẹp mắt và cổ kính. Các hoành phi, bao lam, câu đối bằng chữ Hán của Đình rất có giá trị về mặt lịch sử, văn hóa. 

Đình Phú Lễ

Kiến trúc độc đáo nhất có thể nói đến Di tích nghệ thuật kiến trúc Đình Phú Lễ xây vào năm Minh Mạng thứ 7 (1826) và được sắc phong vào năm Tự Đức thứ 5 (1851). Thềm và móng được cấu trúc bằng đá xanh, bên trên xây gạch, cột bằng gỗ lim, mái lợp ngói vảy cá. Đình được bố trí theo lối chữ “Đinh" gồm võ ca, giảng đường và nhà tiền giảng.

Bên cạnh ca nhạc tài tử và hát bội là món ăn tinh thần không thể thiếu thì hát sắc bùa Phú Lễ cũng là niềm tự hào của người dân nơi đây. Hát sắc bùa là loại hình sinh hoạt của cư dân nông nghiệp, mang tính nghi lễ và thường diễn ra vào dịp Tết Nguyên đán để cầu may, chúc phúc cho gia chủ. Ngoài ra, hát sắc bùa cũng được biểu diễn trong khi lao động để khơi dậy tinh thần làm việc cho bà con dân làng ở miền biển Bến Tre. Ngày nay, du khách đến Bến Tre có thể thưởng thức món ăn tinh thần độc đáo này qua các dịp lễ hội.

Đình Tiên Thủy

Ngoài những kiến trúc đẹp và giá trị còn lưu lại cho đến ngày nay, Đình Tiên Thủy ở Bến Tre còn lưu lại những mốc lịch sử quan trọng. Tương truyền vào năm 1778, Nguyễn Ánh chạy trốn quân Tây Sơn và đến xã Tiên Thủy. Ông thấy nước sông ở đây trong veo lại có vị ngọt lành lạ thường nên đặt tên sông là Tiên Thủy (nước tiên). Các bô lão trong làng sau đó họp lại và quyết định dựng lên một ngôi đình bằng cây lá đơn sơ tại vị trí Nguyễn Ánh từng trú chân. Đến năm 1852, vua Tự  Đức ban sắc phong cho Đình vào ngày 11/11 âm lịch. Từ đó đến nay, ngày 10-12/11 âm lịch hàng năm được chọn làm lễ hội kỳ yên đình Tiên Thủy thu hút sự quan tâm của người dân và du khách mỗi năm.

Một góc Đình Tiên Thủy – huyện Châu Thành (Ảnh: baodongkhoi.vn)

Đình Bình Hòa

Đình nằm trên khu đất giồng ở ấp Bình Minh, làng Bình Hoà, nay thuộc thị trấn Giồng Trôm, nằm cạnh đường 885, cách thành phố Bến Tre 16km.

Đình Bình Hòa được xếp trong danh mục 20 ngôi đình lớn và có kiến trúc đẹp của tỉnh Bến Tre, là ngôi đình cổ nhất ở cù lao Bảo. Những tài liệu còn lưu giữ được đến nay cho biết đình được lập vào thập kỷ thứ 2, thế kỷ XIX, tính đến năm 2021 đã gần 200 năm). Đình được sắc phong vào năm Tự Đức thứ 6 (1852).

                 Vẻ đẹp cổ kính tại Đình Bình Hòa - huyện Giồng Trôm. (Ảnh: XTDL)

Kiến trúc và nghệ thuât điêu khắc của đình hết sức cầu kỳ. Qua thử thách của thời gian với nắng mưa và khí hậu ẩm thấp, đặc biệt tác động phá hoại trực tiếp của bom đạn trong suốt 30 năm, ngôi đình vẫn đứng vững cho đến ngày nay. Hiện nay, Đình còn hơn 100 hiện vật điêu khắc gỗ tinh vi, sắc sảo, gồm những bức hoành phi, liễn đối, bao lam, phù điêu, hương án, đồ lễ bộ… được lưu giữ. Đình Bình Hòa được Bộ Văn hóa – Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) ra quyết định công nhận là di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia ngày 7/1/1993.

Bảo tồn giá trị văn hóa từ Đình làng

Nhìn chung, ngoài vị thần được thờ ở vị trí trung tâm là Thành Hoàng bổn cảnh, đình làng ở Bến Tre còn thờ thêm những vị thần khác như: Thần Nông, Thổ Địa, các vị thần tự nhiên như Thần Sông, các vị tiền hiền khai khẩn, hậu hiền khai cơ. Đình làng duy trì truyền thống đạo lý biết ơn tổ tiên dân tộc “uống nước nhớ nguồn" Việc ghi nhận, biết ơn công lao và thờ những người có công với nước, với dân là một “thiết chế giáo dục" cơ bản, ý nghĩa thiết thực với cộng đồng qua nhiều thế hệ.

Mặc dù mỗi đình từng vùng miền đều có nét đặc trưng riêng, nhưng vẫn  thể hiện tín ngưỡng, nét văn hóa của con người và địa phương nơi đó. Mỗi nét văn hóa đó tạo nên nét đẹp trong xây dựng sản phẩm du lịch, làm đa dạng thêm loại hình du lịch, góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống lưu truyền và gìn giữ cho thế hệ mai sau./. ​